Busko Zdrój

Busko Zdrój

Busko-Zdrój – miasto uzdrowiskowe w woj. świętokrzyskim, stolica powiatu buskiego, siedziba gminy Busko-Zdrój. Znane już w XII w. jako Bużsk, w XIII w. Busk.

Pod względem liczby mieszkańców 7. w województwie świętokrzyskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. kieleckiego.

Busko-Zdrój jest punktem początkowym czerwony czerwonego szlaku turystycznego prowadzącego do Solca-Zdroju.

Położenie geograficzneBusko jest położone w południowej części województwa świętokrzyskiego. Znajduje się 50 km na południe od Kielc i 80 km na północny wschód od Krakowa. Leży w regionie zwanym od przepływającej przezeń rzeki Nidy Ponidziem, na Garbie Wójczańsko-Pińczowskim.

Zabytki

* kościół parafialny Niepokalanego Poczęcia NMP 1592-1621, odrestaurowany w 1820

* kościół św. Leonarda z 1699 r. drewniany

* zespół poklasztorny z lat 1720-1730

* kaplica św. Anny wzniesiona w latach 1884-1886

* Sanatorium Marconi z 1836 r.

*Zamek Dersława - budowę tego stylizowanego na średniowieczny kasztel obiektu, rozpoczął w 1911 r. ówczesny lekarz uzdrowiska Busko, rosjanin Wasyl Wasylewicz Jakobs. Ukończył kilka lat później Leon Sulimierski. Podczas I wojny światowej, 13 maja 1915 r., po ofensywie nad Nidą, gdy do Buska powtórnie wkroczyły wojska austriackie, kwaterował w nim dowódca tych oddziałów gen.Stanisław Szeptycki.

* Wille: Bagatela, Sanato, Słowacki, Oblęgorek, Ormuzd, Zielona, Bristol

Kultura W Buskim Samorządowym Centrum Kultury działają trzy młodzieżowe zespoły wokalno-muzyczne, orkiestra dęta, instrumentalny kwartet "Zdrojowy", zespół recytatorski, dziecięce koło plastyczne, klub fotograficzny, klub dziecka, klub twórców nieprofesjonalnych. W tym samym budynku znajduje się kino "Zdrój".

Trzy szlaki turystyczne:* czerwony z Buska do Solca-Zdroju 27 km

* zielony z Buska do Wiślicy 90 km

* niebieski z Pińczowa do Wiślicy 39

Obiekty hotelowe:* Hotel Pod Świerkiem (50 miejsc noclegowych)

* Hotel Gromada
Pensjonaty:* Sanato – wybudowany w 1929 r. przez małżeństwo Irenę z Foltańskich Budzyńską i dr Eugeniusza Budzyńskiego, lekarza uzdrowiskowego w Busku, był przez lata jednym z najbardziej nowoczesnych obiektów uzdrowiskowych w mieście. Zarekwirowany w 1950 r. przez UB, do roku 1990 pełnił funkcję sanatorium UB-MSW. W 1990 r. spadkobierca wystąpił o zwrot zrabowanego pensjonatu. Odzyskany i odrestaurowany pensjonat Sanato pierwszych gości przyjął 17 listopada 1996 r.

* Zamek Dersława - pensjonat wraz z restauracją, mieści się przy głównej ulicy miasta, alei Mickiewicza.

Park ZdrojowyZałożony w XIX wieku przez ogrodnika Ignacego Hanusza Park Zdrojowy został zaprojektowany przez Henryka Marconiego. Dzieli się na trzy części:


* Ogrodzony ogród łazienkowski o pow. 16 ha z Sanatorium Marconi i fontanną w centrum.

* Aleja Mickiewicza, długa na 850 metrów promenada z dwoma rzędami drzew (głównie kasztanowców), która łączy ogród łazienkowski z rynkiem. Jest to reprezentacyjna aleja w mieście, przy której mieszczą się m.in. Urząd Miasta, Starostwo Powiatowe, Policja, Dom Kultury, Galeria "Zielona", trzy szkoły średnie i jedna podstawowa.



Janów PodlaskiWieś o charakterze osady miejskiej na Równinie Łukowskiej, malowniczo położona nad rzeką Czyżówką w pobliżu jej ujścia do Bugu. Jedna z najciekawszych turystycznie miejscowości Pd. Podlasia.
Początki Janowa sięgają XV w., kiedy to po zniszczeniu Łucka przez Tatarów, biskup Jan Łosowicz przeniósł siedzibę do wsi Porchów (wzmiankowanej już w 1423 r.). W 1465 r. król Kazimierz Jagiellończyk nadał prawa miejskie (lokacja na prawie chełmińskim) i od imienia założyciela - Jana Łasowicza - miasto zmieniło nazwę na Janów zwany Biskupim. Obecna nazwa Janów Podlaski przyjęła się dopiero w XIX w.

Do końca XVIII w. Janów był siedzibą biskupów łuckich (którzy wznieśli tu zamek i kolegiatę), ważnym miastem duchownym, centrum znacznych dóbr ziemskich. W okresie od XV do XVII w. miasto otrzymało szereg przywilejów, które spowodowały jego szybki rozwój. W 1575 r. posiadał około 500 domów i ponad 5 tys. mieszkańców, lecz w latach późniejszych wskutek pożaru w 1620 r. a potem najazdu szwedzkiego miasto podupadło.

Janów stracił prawa miejskie w 1867 r. (za udział mieszkańców w powstaniu styczniowym) i podczas II wojny światowej, choć mimo to w latach 1869-32 był siedzibą władz powiatu konstantynowskiego. W II poł. XIX w. był miejscem pierwszych próbnych lotów malarza i entuzjasty lotnictwa Czesława Tańskiego. Przez XIX w. rezydowali tu biskupi ustanowionej po rozbiorach diecezji podlaskiej, którzy próbowali przeciwstawiać się rusyfikacyjnej polityce władz rosyjskich. W czasach carskich Janów liczył 6,5 tys. mieszkańców, zaś w roku 1939 tylko 4,4 tys.

W latach 1790-96 w Janowie mieszkał, pisał, zmarł i został pochowany poeta, tłumacz i historyk epoki oświecenia - biskup łucki Adam Naruszewicz.

O dawnej świetności Janowa świadczą zachowane budowle zabytkowe. Przy rynku - zespół pokatedralny:

barokowy kościół pw. św. Trójcy z lat 1714-1735 (gruntownie odnowiony w 1859 r.), trójnawowa bazylika o kolebkowym sklepieniu z lunetami, z barokowym wyposażeniem - m.in. z drewnianym ołtarzem głównym z I poł. XVIII w. (w podziemiach trumna ze szczątkami A. Naruszewicza)

obok kolegiaty murowana, barokowa dzwonnica z 1745 r., wolnostojąca, na planie kwadratu

budynki dawnego seminarium duchownego z 1745 r. (obecnie użytkowane przez szkoły średnie), ogrodzenie z przełomu XVIII-XIX w. oraz plebania z poł. XIX w.



We wschodniej pierzei rynku kościół podominikański pw. św. Jana Chrzciciela zbudowany w latach 1790-1801 w stylu klasycystycznym z naleciałościami barokowymi, z wyposażeniem z XVIII w. Przed kościołem barokowa dzwonnica zbudowana w 1874 r. w stylu bizantyjskim przez Rosjan, którzy zamienili wówczas kościół na cerkiew (wcześniej, w latach 1867-74 cerkiew unicka, prawosłąwna do 1818 r.).

Na niewielkim wzniesieniu w pn.-zach. części Janowa otoczone fosą i parkiem znajdują się pozostałości dawnego zespołu pałacowego i czworobocznego zamku biskupiego. Zamek z XV w. został zniszczony przez Szwedów w 1657 r. W latach 1770-80 odbudowano tylko dwa boczne skrzydła w postaci nowych pawilonów, bez głównego korpusu. W rozległym parku, na płd. od zamku, znajduje się grota Naruszewicza - zbudowana ok. 1790 r. z kamienia polnego, była „świątynią dumania" poety. Prowadzi do niej monumentalna lipowa aleja. W parku rosną pomnikowe lipy drobnolistne.

W płn. pierzei rynku klasycystyczny dom Ryttów z 1793 r., od kilku lat rekonstruowany przez malarza Macieja Falkiewicza - obecnie Galeria Autorska. Na rynku znajdują się również trzy pomniki z XX w. (m.in. pomnik poległych bojowników ruchu oporu z lat 1939-44 - na płycie nazwiska 50 mieszkańców Janowa i okolic).

W dawnym folwarku biskupim Wygoda (2 km na płn.-wsch. od centrum Janowa) działa od 1817 r. (założona początkowo przez Rosjan jako "stadnina rządowa") słynna stadnina konia arabskiego.

Okolice Janowa

Na pd. od Janowa jest też sztuczny zbiornik na rzece Krzywula, dobre miejsce do wędkowania.

Na terenie stadniny zaczyna się ścieżka przyrodnicza "Łęgi". Biegnie ona przez teren rezerwatu leśnego "Łęg dębowy" nad Bug, pozwala też obejrzeć wydmy śródleśne.